Biegunka u zwierząt hodowlanych

   Wielu hodowców jest bardzo emocjonalnie związanych z swoim inwentarzem. Nic więc dziwnego, że dbają o to, aby zwierzęta były zawsze w jak najlepszym zdrowiu. Zdarza się jednak i to dość często, że przytrafia się im pewna przypadłość kliniczna, potocznie nazywana rozwolnieniem.

Przyczyn biegunek u zwierząt hodowlanych jest bardzo wiele. Począwszy od nieprawidłowego żywienia, poprzez złe warunki zootechniczne a skończywszy na zakażeniach bakteriami, wirusami, pierwotniakami. Również zatrucie mykotoksynami ma znaczący wpływ na częstość występowania schorzenia.

Biegunka u cieląt

     W przypadku cieląt, dorosłych krów oraz opasów biegunka jest jedną z najgroźniejszych chorób. Bardzo często doprowadza do zdziesiątkowania pogłowia szczególnie wśród młodych osobników.

     Bardzo ważnym aspektem przeciwdziałania występowania biegunek jest prawidłowe żywienie. Do najczęściej pojawiających się błędów należy nieprawidłowe odpajanie siarą, stosowanie dużych dawek jednorazowych pasz płynnych, czy też skarmianie nadkwaśniałym i zimnym mlekiem. Zdarza się także, że podawane preparaty mleko-zastępcze są zbyt niskiej jakości i również wpływają negatywnie na pracę układu pokarmowego zwierząt.

     Do bardzo ważnych czynników środowiskowych mogących niekorzystnie wpływać na zdrowie bydła, należy zaliczyć także nieodpowiednio dostosowane warunki zoohigieniczne, takie jak: wysoka lub niska temperatura, niewłaściwa wilgotność powietrza oraz zbyt duża wielkość obsady zwierząt. Z kolei przyczyną biegunek typu bakteryjnego, są najczęściej infekcje związane z rozwojem bakterii z rodzaju Escherichia. Pomimo, iż obecność tych bakterii w przewodzie pokarmowym jest naturalna, to jednak zbyt duży ich rozwój niesie negatywne skutki i upośledza prawidłowe działanie układu.

     W czasie biegunki dochodzi do odwodnienia cieląt, a węglowodany, aminokwasy i inne składniki pokarmowe wraz z wodą i elektrolitami, zamiast wchłaniać się do komórek nabłonka, przechodzą z treścią pokarmową przez cały przewód i są wydalane z kałem, w wyniku czego nie są wykorzystywane przez zwierzęta. Cielęta podczas choroby w okresie jednej doby mogą stracić kilkanaście procent swojej masy. Warto zaznaczyć, iż już 20%-owy spadek może być czynnikiem zagrażającym życiu. Kolejnym niebezpiecznym aspektem jest powiązane z biegunką upośledzenie funkcji nerek. Podczas biegunek tkanki wytwarzają znaczne ilości kwasów, które w związku z nieprawidłowym działaniem układu, nie mogą być usunięte z organizmu.

     W przypadku wystąpienia biegunki należy przede wszystkim uzupełnić poziom wody w organizmie i doprowadzić do ustabilizowania równowagi anionowo-kationowej np. poprzez podawanie odpowiednich substancji elektrolitycznych.

Biegunka u trzody chlewnej

     W przypadku prosiąt szczególna podatność na wystąpienie biegunki przypada na pierwsze dni życia, wiek 2-3 tygodni oraz na okres odsadzania.

     Przyczyny biegunek u prosiąt są w zasadzie takie same jak u bydła, czyli przede wszystkim infekcje bakteryjne i wirusowe oraz błędy żywieniowe. Szczególnie wyczerpujące i niebezpieczne bywają dolegliwości pojawiające się w 2-3 tygodniu życia. Związane są zwykle z obecnością pierwotniaków z rodziny Isospora suis, które przyczyniają się do rozwoju choroby zwanej kokcydiozą, objawiającą się charakterystyczną kremowo-żółtą biegunką i dużym spadkiem masy ciała zwierząt. Podczas dalszego rozwoju trzoda chlewna nadal narażona jest na możliwość zachorowania, niemniej jednak ryzyko to zmniejsza się. W głównej mierze związane jest to ze zmianą żywienia prosiąt. Pobierają one coraz więcej paszy stałej, a także co istotne rozpoczyna się wytwarzanie przez organizm prosięcia przeciwciał. W przypadku prosiąt odsadzonych czynnikami, które zwiększają ryzyko biegunki jest bardzo silny stres. Wpływa on na zmniejszenie aktywności żołądka i ilości produkowanego kwasu solnego. Niestrawiony pokarm jest przesuwany do dalszych odcinków przewodu pokarmowego, gdzie następuje gwałtowne namnażanie mikroflory.

     Ważnym aspektem jest więc profilaktyka i dbanie o prawidłowe żywienie zwierząt. Jeśli nie doprowadzimy do dostatecznie dobrego zakwaszenia treści żołądka, to może dochodzić do zakłóceń trawiennych i w efekcie prowadzić do powstania biegunek. W zapobieganiu chorobie często wykorzystuje się różne dodatki paszowe takie jak enzymy, probiotyki czy minerały. Coraz większą popularnością cieszy się naturalny absorber związków chemicznych – bentonit, który oprócz zdolności wchłaniania toksyn, charakteryzuje się także właściwościami bakteriostatycznymi, chroniąc układ pokarmowy przed rozwojem szkodliwych mikroorganizmów. Na rynku produkt ten funkcjonuje pod nazwą Vetsorb L.

Biegunka u drobiu

     W przypadku hodowli drobiu biegunka jest jednym z najczęstszych objawów zaburzenia zdrowia u zwierząt. Bardzo trudno jest wskazać pojedynczą przyczynę tego poważnego zaburzenia.

     Anomalie układu pokarmowego są w większości sumą wielu czynników: żywienia, warunków higienicznych oraz zakażeń drobnoustrojami. Układ pokarmowy ptactwa jest niezwykle wrażliwy, a jednocześnie często narażony na zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej, które stanowią idealne podłoże do licznych chorób. W pierwszych dniach życia ptaka to właśnie funkcjonowanie układu trawiennego wpływa na prawidłowy rozwój zwierzęcia, a niejednokrotnie decyduje o jego życiu. Zaburzenia trawienia mogą być również spowodowane sytuacjami, w których pojawia się stres np.: hałas, szczepienia, transport. Również bardzo ważnym czynnikiem przyczyniającym się do powstawania anomalii prawidłowej pracy układu pokarmowego są błędy w żywieniu. Może to być pasza na bazie złych komponentów lub niedostosowanie odpowiedniego karmienia do czasu życia zwierząt, brak zbilansowanej dawki żywieniowej, brak pewnych składników odżywczych takich jak witaminy czy sole mineralne. Istotnym czynnikiem jest również obecność patogenów i szkodników, a także skażenie toksynami (mykotoksyny), czy grzybami.

     Do chorób najczęściej dotykających populację brojlerów, w których głównym objawem jest biegunka, wynikająca z zaburzenia równowagi mikroflory przewodu pokarmowego, należą: Salmonelloza, Pastereloza, Kolibakterioza, Kokcydioza, choroba wywołana przez bakterie Clostridium

     Bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na nieprawidłowe działanie układu pokarmowego są zatrucia. Ptaki mogą się zatruć wieloma substancjami, takimi jak:

• chlorek sodu,
• amoniak,
• kokcydiostatyki jonoforowe,
• mykotoksyny.

Zapobieganie biegunki u zwierząt

W trosce o bezpieczeństwo oraz dobre zdrowie zwierząt hodowlanych należy rozważyć wszelkie możliwości zapobiegania chorobom, w tym przeciwdziałaniu występowania biegunki. Jak już wiadomo, biegunka niesie za sobą niebezpieczny i uciążliwy objaw, który może poważnie zagrażać zdrowiu, a nawet życiu zwierząt. Zwiększona ilość i częstotliwość wydalania stolca przyczynia się do zaburzenia gospodarki mineralnej organizmu, szybkiej utraty wody oraz spadku masy ciała, co wpływa na stan zdrowia zwierząt.

Biorąc pod uwagę profilaktykę, z pewnością najważniejszym aspektem jest właściwe żywienie oraz zachowanie odpowiednich warunków zoohigienicznych, w tym utrzymywanie właściwej wilgotności powietrza, dostosowanie temperatury, częste usuwanie obornika, a także dezynfekcja kojców czy wiader. Istotną kwestią jest również stosowanie probiotyków i środków przeciwdziałających biegunkom, w tym produktów na bazie smektytu (bentonitu). Dzięki swoim właściwościom bentonit skutecznie wpływa na ograniczenie biegunek, poprzez absorbowanie substancji, które mogą je wywoływać. Ponadto zapobiega infekcjom żołądkowo – jelitowym oraz zagęszcza treść pokarmową.